Begraafplaatsen en korstmossen

Zwarte Grafkorst (Placynthium nigrum), een typische grafsteenbewoner
Zwarte Grafkorst (Placynthium nigrum), een typische grafsteenbewoner

Begraafplaatsen zijn over het algemeen plekken van serene rust. Toch gaan weinig mensen met plezier naar een begraafplaats door de associatie met rouw en verdriet.
Voor lichenologen (korstmosliefhebbers) ligt dit anders. Een begraafplaats is bij uitstek de plek om korstmossen te vinden die op steen groeien. Vaak zijn de grafzerken verschillend in steensoort, ouderdom en type (staand/liggend). De oude grafzerken van kalksteen en ruwe granietkeien herbergen over het algemeen de meeste soorten. Helaas worden veel oudere grafzerken in Nederland met regelmaat schoongepoetst, omdat er bijvoorbeeld een hoogwaardigheidsbekleder onder ligt. Gepolijste 'moderne' grafstenen zijn weliswaar gemakkelijk te onderhouden, maar de gladde oppervlakken zijn voor korstmossen oninteressant.
Naast de grafzerken zijn er ook dikwijls korstmossen te vinden op de muur van de begraafplaats of bijbehorende kerk. Daarnaast zijn grondbewonende mos- en korstmossoorten vaak te vinden op de grond voor de grafzerken en langs schelpenpaadjes. Door het regelmatige onderhoud van de beheerder (zoals het verwijderen van bladafval) blijft de grond hier open en daarmee geschikt voor mossen en korstmossen.

De leden van de BLWG (Bryologische en Lichenologische Werkgroep) en andere vrijwilligers hebben al een deel van de begraafplaatsen in Nederland onderzocht.
Om de soortenrijkdom en onderzoeksstatus van de begraafplaatsen inzichtelijk te maken, heb ik een kaart gemaakt met daarop (bijna) alle begraafplaatsen in Nederland.
De kleuren geven aan hoeveel soorten er bekend zijn uit de omgeving van de begraafplaats:

  • Wit = niet onderzocht
  • Rood = 1 tot 15 soorten
  • Oranje = 16 tot 40 soorten
  • Groen = meer dan 40 soorten

Deze interactieve kaart is te vinden op http://www.natuurfront.nl/korstmossen.php
Tevens is er een mossenvariant beschikbaar op http://www.natuurfront.nl/mossen.php

Met dank aan de BLWG (www.blwg.nl) en www.online-begraafplaatsen.nl voor het beschikbaar stellen van de data.