In 2017 werden we verrast door de aanwezigheid van een paartje broedende steppekiekendieven: het eerste officieel vastgestelde broedpaar in Nederland. Natuurlijk vroeg iedereen zich af of het succesvolle paar in 2018 terug zou komen. En opnieuw werden we verrast: het vrouwtje keerde in mei 2018 terug naar dezelfde akker in de provincie Groningen. Nu gepaard met een mannetje grauwe kiekendief!

Terwijl de nazomergeneratie nog niet eens op haar piek is, zien we toch alweer een forse uitbreiding van de buxusmot. Deze invasieve exoot, die pas iets meer dan tien jaar in Europa is, wordt dit jaar ook steeds meer in Noord-Nederland gezien. Het duurt niet lang meer of heel Nederland is gekoloniseerd.

Met hulp van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) voeren agrariërs en particulieren maatregelen uit ter bevordering van de leefgebieden van een aantal zeldzame Limburgse amfibieën. In Zuid-Limburg levert dit al mooie resultaten op. In Cadier en Keer koloniseerden geelbuikvuurpadden een nieuwe poel; op andere plekken verschenen vroedmeesterpadlarven in poelen met een stapelmuurtje.

Het voedselbos is een nieuw fenomeen in Nederland. Het aantal voedselbossen groter dan vijf hectare is op één hand te tellen. In Schijndel ontstaat de komende jaren het grootste productievoedselbos van Nederland. Het moet een voedselproducerend systeem worden, gericht op het economisch haalbaar telen van voedsel in een (natuurlijk) bossysteem.

Kruipend moerasscherm is een bedreigde soort in Europa. Ook in Nederland komt de soort beperkt voor met onder andere enkele vrij recent ontdekte groeiplaatsen in Noord-Brabant. Gericht maatwerkbeheer om deze soort te behouden is tot nu toe een uitdaging gebleken. FLORON en Brabantse terreinbeheerders onderzoeken nu welke maatregelen het beste werken. De eerste resultaten stemmen positief.

De vogeltrek is in Nederland al begonnen. Hij is weliswaar nog lang niet op z’n hoogtepunt, maar enkele vroege wegtrekkers zijn al op weg naar het zuiden of zelfs al in Afrika gearriveerd. Ongemerkt zijn ze ineens verdwenen. Dag koekoek, dag fitis, dag spotvogel, dag gierzwaluw. De vroege wegtrekkers sluipen het land uit.

Deze zomer benadrukt het nog eens: klimaatverandering vergt aanpassingen, ook in het natuurbeheer. De omgang met droogte, maar ook extreme neerslag vragen aandacht. Voor de dieren op de heide is maatwerk vereist om te voorkomen dat populaties verdwijnen. Het gentiaanblauwtje is daarbij een van de meest bedreigde soorten. Een recent verschenen brochure helpt vrijwilligers en beheerders op weg.

Tijdens de warmste dagen van deze record zomer zijn er hele jonge Rosse sterslakken in de Oosterschelde aangetroffen. Dat is opmerkelijk omdat deze soort hoofdzakelijk in winter en voorjaar wordt gezien, en er bij Stichting ANEMOON nooit waarnemingen van oktober binnenkomen. De aanwezigheid van deze jonge dieren in de zomer vormt al langer een klein mysterie waar nog geen verklaring voor is.

Bij de verkiezing ‘Het mooiste natuurgebied van Nederland’ greep Van Gogh Nationaal Park net naast de titel. De ambities van de organisaties achter het park zijn echter hoog, daarom gaan zij door met de realisatie van de plannen. Commissaris van de Koning Wim van de Donk lanceerde symbolisch het Nationaal Park in oprichting en gaf het startsein voor de organisatie van de Landschapstriënnale 2020.

In het afgelopen jaar zijn na meldingen via Essentaksterfte.nu 155 essen verzameld die mogelijk resistent zijn tegen essentaksterfte. Dit heeft inmiddels 1500 nieuwe boompjes opgeleverd voor onderzoek. Volgende week worden de eerste bomen getoetst op hun resistentie tegen de schimmel. Om minimaal 200 gezonde essen te verzamelen roepen we het publiek op om de mate van aantasting te blijven melden.

Het gaat niet goed met gierzwaluwen, huismussen en vleermuizen. En ook andere soorten hebben het zwaar. In Gelderland lijkt een nieuwe aanpak voor soortbescherming veelbelovend. Niet het tegengaan van schade staat hierin centraal, maar het verbeteren van leefgebieden. Bijvoorbeeld door nestkasten te plaatsen en het voedselaanbod te vergroten. Apeldoorn, Lochem en Nijmegen doen een pilot.

De op komst zijnde Omgevingswet verplicht elke gemeente in Nederland een Omgevingsvisie op te stellen. De gemeente Ede wilde geen papieren rapport met mooie plannen, maar een online product. Dit resulteerde in de online Stadsvisie Ede, waarin Atlas-kaarten zijn gebruikt om meer inzicht te geven in de regionale situatie. Projectleider Dave Alberts vertelt over de samenwerking met de Atlas.

Op 1 augustus werd een mannetje van de weidesprinkhaan in natuurterrein Lonnekerberg waargenomen. De laatste waarneming van deze zeer zeldzame sprinkhaan dateert van 26 jaar geleden bij Denekamp. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of er sprake is van een populatie, of dat het een zwerver uit een van de Duitse populaties betreft.

Op heel veel plekken in Nederland worden braakballen van kerkuilen verzameld om te achterhalen wat voor kleine zoogdiersoorten er in die verschillende gebieden gegeten worden. In Utrecht worden vanaf september maandelijkse pluisavonden georganiseerd. Welke (spits)muizen zullen gevonden worden in de Utrechtse braakballen?

Het afgelopen jaar zijn in het Kuinderbos in de Noordoostpolder veel bijzondere libellen gevonden. Zo werden bij één poel vijf soorten witsnuitlibellen gezien, waaronder de zeer zeldzame sierlijke witsnuitlibel en de oostelijke witsnuitlibel. Deze laatste is op de enige andere plek in Nederland waar hij voorkwam al enige jaren niet meer aangetroffen.

Elke plantensoort heeft zijn eigen voorkeur voor de gemiddelde jaartemperatuur. Nu al is Nederland eigenlijk te warm voor zo’n 100 plantensoorten. Bij een verdere temperatuurstijging van drie graden zou Nederland voor bijna 500 plantensoorten te warm worden. Dit is 40 procent van alle soorten. Hieronder zijn 180 Rode Lijstsoorten. Nederland wordt echter ook geschikt voor 1000 zuidelijke soorten.

De eikenprocessierups is niet pas in 1989 in Nederland voor het eerst aangetroffen. Ze waren al voor 1900 op sommige plaatsen in grote aantallen aanwezig in Zuid-Nederland. Toen zijn al wegen afgesloten vanwege de overlast die de rupsen voor de omgeving konden opleveren. Redenen voor de recente toename zijn de aanplant van eiken, afname van natuurlijke vijanden en klimaatverandering.

Door het verbeteren van de waterkwaliteit, het herstel van leefgebieden en de aanleg van vismigratievoorzieningen gaat het beter met veel vissoorten. Een bijzonder voorbeeld hiervan is de bittervoorn. Deze Europees beschermde kleine karperachtige neemt in heel Nederland toe, zo laten gegevens van het Meetprogramma Zoetwatervissen zien.

Natte Natuurparels zijn door de provincie aangewezen gebieden met bijzondere natuurwaarden. Het doel is om deze kwetsbare ‘natte’ natuur te behouden en te herstellen. Dankzij het project krijgen flora en fauna in Ossendrecht een betere ontwikkelingskans en ondervinden agrariërs minder wateroverlast bij veel neerslag. In Breda zorgt een verbinding van gebieden voor natuurlijke waterzuivering.

De zwarte ooievaar is een zeldzame en prachtige vogel, die al jaren kandidaat is een nieuwe broedvogel te worden in Nederland. Wie de zwarte parel wil zien moet in augustus toeslaan. Dan trekt hij door Nederland en kan hij overal opduiken, zelfs op de meest onverwachte plekken.