Wateroverlast, verdroging, bodemverzuring, mineralengebrek, verlies van planten en dieren, ziekten en plagen bij bomen, verlies van identiteit door vervlakking van landschappelijk erfgoed; voorbeelden van landschappelijke uitdagingen waarvoor we soms terug moeten naar de bron, en een landschap goed moeten 'lezen' om een oplossing te vinden. Een landschapsecologische systeemanalyse helpt daarbij.

Voor de meeste mensen zit het er weer op, maar voor de vogels is hij net begonnen: de vakantie. De vogeltrek is alweer enkele weken onderweg. In Nederland kun je het roodborstje het hele jaar rond zien. Toch is het roodborstje wel degelijk een trekvogel. Hoe zit dat dan precies?

Reuzendikhoeden, giganten van tweemaal de normale doorsnede, worden gevonden langs de IJssel tegenover Deventer. Dit is het tweede jaar op rij dat deze dikhoed er wordt aangetroffen. Het is een zeldzame soort, ernstig bedreigd en slechts in 18 atlasblokken gevonden. Hij groeit in graslanden op licht kalkrijke gronden, verspreid over heel Nederland. Als je hem vindt, gaat er wel wat door je heen.

Menig berm kleurt momenteel geel door onder andere Bezemkruiskruid en de wilde variant van Pastinaak. Beide soorten lijken dit jaar in grotere aantallen te verschijnen dan eerdere jaren. Vermoedelijk profiteren ze van de warmte en droogte van afgelopen twee jaar, waardoor veel grassen in bermen afstierven. Hierdoor is er meer plek gekomen voor kruiden die meer droogtebestendig zijn.

Onderzoekers vonden bij een aantal groepen Nederlanders grote verschillen in soortenkennis van inheemse dieren. Basisscholieren, volwassenen en biologie-professionals herkenden uit 27 soorten bijna alle zoogdieren, maar vogels en insecten bleken niet bij iedereen bekend. Beperkte soortenkennis kan grote gevolgen hebben voor de aandacht voor biodiversiteit in Nederland

Buiten slapen is niet erg behaaglijk in de herfst en winter. Vogels nemen hun maatregelen om dat te verdragen, maar wij kunnen ze een handje helpen door nu nestkasten schoon te maken of een nieuwe op te hangen.

Een bijzondere boom met een spannend, bijzonder verhaal. Dat is de heksenboom van Zwarte Kaat in het Brabantse Bladel. De boom dingt namens Noord-Brabant mee voor de titel ‘Boom van het Jaar’.

Op 11 september 2019 overleed Frater Willibrordus. Jarenlang was hij op zondagochtend met een bijdrage aan de Fenolijn te horen in het radioprogramma Vroege Vogels op NPO1. Hij genoot van de natuur en was in staat om anderen te inspireren en te enthousiasmeren om naar de natuur te kijken. Frater Willibrordus heeft ook vele duizenden fenologische waarnemingen gedaan aan honderden plantensoorten.

Goed nieuws uit de polder Groot Mijdrecht Noord-Oost: er zijn genoeg broedende vogelparen gespot bij de laatste broedvogelmonitoring. De aanleg van een vispassage is de kroon op het werk bij de ontwikkeling van dit 17 hectare grote moeras tussen Utrecht en Amsterdam. Aangetrokken door een ‘lokstroom’ in het water, zwemmen stekelbaarzen – voedsel voor moerasvogels - door de sluis het moeras in.

We zien dit jaar opvallende verschillen in het voorkomen van de vier soorten ‘witte’ koolwitjes in Nederland. De hete en droge zomer van vorig jaar pakte voor het klein geaderd witje negatief uit, terwijl groot koolwitje en klein koolwitje als de afgelopen jaren vlogen. Het scheefbloemwitje breidde zich juist verder uit. De verschillen komen vooral voort uit verschillen in leefgebied.

Stierenkuilen en zandbaden zijn belangrijk voor pionierplanten, graafwespen, zandbijen en andere insecten. Stieren in natuurlijke kuddes maken de kuilen in de bronsttijd. Zandbaden ontstaan door wisenten of paarden. In dit laatste deel van een zomerserie over stierenkuilen laten we zien waarom ze belangrijk zijn voor een heel scala aan planten- en diersoorten en waar je de kuilen zelf kunt vinden.

Vorig weekend was de nationale ‘Huis- en Tuinspinnentelling 2019’. Voor de zevende keer is de kruisspin de winnaar. Deze soort werd zowel in de meeste tuinen geteld, als ook met het hoogste aantal exemplaren gezien. De grote trilspin en de venstersectorspin namen de tweede en derde plaats in. De herfstspin is de opvallendste daler in de tuinranglijst.

Ons land is van belang voor doortrekkende lachsterns en reuzensterns uit noordoostelijker gebieden. Beide soorten blijven in de nazomer enige tijd bij ons hangen. De aantallen worden dan gevolgd met simultaantellingen op gemeenschappelijke slaapplaatsen. Terwijl de lachstern steeds zeldzamer wordt, neemt de reuzenstern juist toe.

De Europees beschermde teunisbloempijlstaart komt sinds 1996 voor in Nederland. Sindsdien is de soort met een flinke opmars bezig; de laatste jaren komt de vlinder verspreid voor in het zuidoosten van Nederland. Vorig jaar werden er voor het tiende jaar op rij rupsen gevonden. Dit betekent dat de soort een populatie heeft in ons land, en we hem tot de Nederlandse standvlinders kunnen rekenen.

Op 14 en 15 september is het jaarlijkse Egelweekend. Tijdens dit weekend roepen de Zoogdiervereniging en de Egelwerkgroep iedereen op om egelwaarnemingen door te geven, bijvoorbeeld uit eigen achtertuin of buurt. Deze waarnemingen dragen bij aan onderzoek naar de egel in Nederland. Dit jaar is het extra speciaal: 2019 is het Jaar van de Egel, én het is de tiende editie van het Egelweekend.

De Hollandse rivierdelta is van oudsher een kraamkamer voor opgroeiende jonge vissen. RAVON is in 2018 van gestart met een ’Zegen in de Delta’, een grootscheeps onderzoek naar jonge vis. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de effecten van de ‘Kier in de Haringvlietsluizen’. Dit najaar gooien we er een schepje bovenop, zoals tijdens de speciale editie van ons ‘Vissenweekend’. Doe jij mee?

Een inwoner van Oostzaan reed met de auto over verkeersknooppunt Zaandam richting huis, toen hij in de berm grote paddenstoelen ontwaarde. Nieuwsgierig geworden, pakte hij thuis de fiets, want via het fietspad is het verkeersknooppunt goed te bereiken. Aangekomen zag hij grote groepen Populiermelkzwammen onder de vele populieren van het knooppunt staan.

Wisenten worden met grote regelmaat door elkaar gehaald met runderen. Dan weer met een Schotse hooglander, dan weer met een tauros. Maar een wisent is allesbehalve een rund. Al 200.000 jaar geleden trokken de wisenten hun eigen pad. Tijd om deze prachtige grote grazer beter te leren kennen.

Op zaterdagmiddag 2 november 2019 organiseert de Heimans en Thijsse Stichting het symposium met de titel ‘Burgers of overheid? Natuurbescherming in de 21ste eeuw’. Moeten burgers weer het voortouw nemen in de natuurbescherming? Wat blijft de rol van de overheid? En hoe gaan we om met tegenstellingen binnen die nieuwe burgerbeweging? Meld u nu aan.

Voor vogelaars is de periode net na het broedseizoen niet de makkelijkste tijd. Veel vogels zijn in de rui: ze krijgen een nieuw verenkleed. Daardoor zijn ze kwetsbaar voor rovers. Logisch dus, dat ze zich veel verschuilen. En geluid maken ze ook al bijna niet. Een kwetsbare vogel wil natuurlijk niet teveel opvallen en bovendien hoeft er geen territorium meer te worden verdedigd.